Canlılardaki fedakarlık ve akılcı davranışlar - 1

Tüm canlılar ilhamla hareket eder ve Allah'ın muhteşem sanatını ve aklını yansıtır.

Hemen herkes annelerin çocuklarına karşı ne kadar büyük bir sevgi ve şefkat beslediğini bilir. Peki, bu sevgi, şefkat ve fedakârlık sadece insanlara özgü mü sizce? Eğer doğadaki diğer canlıları inceleyecek olursanız insanlarınki ile kıyaslanabilecek bir fedakârlık ve şefkat duygusuna sahip olduklarını görebilirsiniz. İşte bugün canlılardaki fedakârlık örneklerine ve akılcı davranışlarına örnek vereceğim.

Sizlere bahsedeceğim ilk canlı somonbalıkları ve bu balıkların inanılmaz yolculuğu. Somon balıkları yumurtlama dönemlerini akarsularda geçirirler ve yumurtalarını bu sulara bırakırlar. Yumurtadan çıkan somon balıkları birkaç hafta sonra içinde bulundukları ırmağın akıntısını boyunca ilerleyerek denize açılırlar. Bazı Somon balıkları hayatlarının ilk beş yılını açık denizlerde geçirirler. 5 yılın sonunda üremeye uygun hale gelirler. Erginleşen Somon balıkları üreyecekleri yere doğru bir yolculuğa çıkarlar. Yolcululuk çok uzun sürebilir, mesela Köpek somon balığı yumurtlama yerine ulaşabilmek için 3.200 kilometreden fazla yüzer.

Bu zorlu yolculukta karşılarına çıkan hiçbir engel onları yıldıramaz, örneğin boyları 3 metreye varan şelaleri bile somon balıkları zıplayarak aşarlar.

Balığın çözmesi gereken ilk, belki de en önemli problem üremek için gideceği yeri bulmaktır. Çünkü bu nokta annesinin kendisini yumurtladığı yerdir. Bu nedenle tüm somonlar öncelikle dünyaya geldikleri akarsuyun, denize döküldüğü yeri bulmalıdır. Balık karanın oldukça içlerinde, bir ırmağın herhangi bir kolunda dünyaya gelmiştir. Dolayısıyla somon geldiği yere tekrar ulaşabilmek için nehrin her kola ayrılışında doğru tarafa yönelmek zorundadır. Nitekim somonlar hayatlarında sadece bir defa geçtikleri yolları şaşırmadan bulur; her defasında kendilerini doğdukları yere götürecek nehir koluna saparlar.

Binlerce somon içinde hiçbir somon yön bulma konusunda yanılmaz. Denize çıktığı akarsuyun ağzını tek bir seferde bulur. Peki, aklı ve şuuru olmayan bir canlı, okyanusa bağlanan yüzlerce bağlantı arasından doğduğu yere giden akarsuyu nasıl bulabilmektedir? Somon balıklarının bu konudaki başarılarının büyüklüğü yapılacak kıyaslarla daha da iyi anlaşılabilir. Örneğin, bir insanın yardım almadan ve yön gösteren bir araç kullanmadan binlerce kilometrelik mesafeden sadece doğarken bulunduğu bir eve gitmesi gerektiğini düşünelim. Bunu belirli bir zaman içinde, sadece bir kere geçtiği engebeli yollardan hatasız bir şekilde geçerek başarması imkânsızdır. Ancak somonlar öyle üstün bir yaratılışla yaratılmıştır ki, bizler için imkânsız olan bu şeyi kolaylıkla başarabilirler.

Bilim adamları somonların nasıl kusursuz bir biçimde yönlerini bulduklarına dair birçok araştırma yapmıştır. Bunlardan biri ABD Wisconsin Gölü Laboratuarında yapılmıştır. Burada bir deney tankı kurulmuştur. Tankın sol üst tarafındaki sarı renkli bidonlarda birbirinden farklı iki koku vardır. Bidondaki vanalardan birisi açıldığında koku su tankına karışır. Balık, kokulardan birisine doğru ilerlediğinde yiyecekle ödüllendirilir. Diğer kokuya yöneldiğinde ise hafif bir elektrik şoku ile cezalandırılırlar. Deneyde balıkların görme duyularını kullanmaları engellenmiş ve ödüllü koku haricinde 14 farklı koku daha kullanılmıştır. Kısa bir denemeden sonra deneyi durduran bilim adamları balıkları normal hayatlarına bırakmış ve aradan “tam üç yıl” geçip de balıklar deney tankına konduğunda balıkların ödül almalarını sağlayan kokuya doğru gittikleri görülmüştür.

Yapılan araştırmalar genç somon denize doğru yaptığı ilk yolculuğu sırasında kokuları tek tek hafızasına aldığını göstermiştir. Dünya üzerindeki her akarsuyun kendine has bir kokusu vardır. Bu bileşimlerin arasındaki farklar çoğu zaman o kadar küçüktür ki, hemen hiçbir canlı tarafından algılanmaz.Somonlar hariç... Balık dönüş yolculuğunda hafızasındaki tüm kokuları 5 yıl aradan sonra hatırlayarak doğduğu yeri bulmaktadır. Bilim adamları somonların yönlerini bulmak için yalnız kokulardan değil, yerin manyetik alanını tespit eden doğal bir pusuladan da istifade ettiklerini düşünüyorlar.

Somonlar yolculuklarındaki insanı hayrete düşürecek tek olay yön bulma konusundaki ustalıkları değildir. Yolculuğu tamamlamak uğruna katlandıkları zorluklar ve kararlıkları da takdire şayandır. Somon balıklarının bu müthiş hikâyesi, bizlere yaratılış hakkında önemli deliller sunmaktadır. Balığın gerçekleştirdiği yolculuk, her aşaması özenle hesaplanmış birçok sistem sayesinde gerçekleşir. Balığa, doğduktan sonra denize gitmesini, burada yıllar süren uzun bir yolculuk yapmasını, sonra da doğduğu nehir yatağına geri dönmesini emreden bir "program"ın var olması, başlı başına büyük bir mucizedir. Bunun yanı sıra, balıkta; 1) Bu program uyarınca vücudunun tatlı sudan tuzlu suya adapte olmasını sağlayan genetik bilgi, 2) Dev okyanusta hiç şaşırmadan yolunu bulmasını sağlayan doğal pusula sistemi, 3) Ve doğduğu akarsuyun kokusunu bulmasını sağlayacak son derece hassas bir koku algısı vardır.

Tüm bunlar, somonun kendisine belirlenen göç yolu için özel olarak yaratılmış bir canlı olduğunu açıkça gösterir. Kuşkusuz bu mükemmel sistemlerin her biri, evrimcilerin öne sürdüğü "tesadüf" iddiasını tek başına yıkmaya yeterlidir. Somonun yolculuğu, "tesadüf" kelimesini gülünç hale getiren bir plan ve tasarım harikasıdır. Somon balıklarını bu mükemmel özelliklerle birlikte yaratan ise tüm canlıların Yaratıcısı ve âlemlerin Rabbi olan Yüce Allah'tır.

“Sizin yaratılışınızda ve türetip-yaydığı canlılarda kesin bilgiyle inanan bir kavim için ayetler vardır.” (Casiye Suresi, 5)